આપણા સારા સ્વાસ્થ્ય માટે યોગ કેટલો મહત્વપૂર્ણ છે તે કહેવાની કદાચ જરૂર નથી. ઘણા લોકો દરરોજ યોગનો લાભ લે છે, ઘણા લોકો ક્યારેક કરે છે અને કેટલાક લોકો ક્યારેય તે કરવા માંગતા નથી. પરંતુ જો આપણે તેને યોગ્ય રીતે કરીએ તો યોગ આપણા માટે દરેક રીતે ફાયદાકારક છે. યોગની ઘણી મુદ્રાઓ છે જે મોટાભાગના લોકો ખોટું કરે છે. જેમ કે શીતલી પ્રાણાયામ. કદાચ ઘણા લોકો તે કરે છે. પરંતુ શું તેઓ તેને યોગ્ય રીતે કરે છે કારણ કે ખોટી રીતે કરવામાં આવેલ યોગ આપણા માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે.
શીતલી પ્રાણાયામ ના ફાયદા:
શીતલી એટલે કૂલ, એનો અર્થ થાય છે શાંત. આપણે નામથી જ સમજીએ કે, આ પ્રાણાયામ કરવાથી આપણું આખું શરીર ઠંડુ અને શાંત થઈ જાય છે. આ પ્રાણાયામથી આપણું શરીર જ નહીં, આપણું મન પણ શાંત અને ઠંડું થઈ જાય છે. વિચારવાની ક્ષમતા વધે છે, કોઈને ભૂખ ન લાગે તો ભૂખ પણ વધે છે, બ્લડ પ્રેશર ઘટાડે છે, હોર્મોન્સને બેલેન્સ કરે છે. અપચો દૂર કરે છે, ત્વચાને સુંદર બનાવે છે અને દૃષ્ટિને યોગ્ય રાખે છે. જો તમે ઉનાળાના દિવસોમાં તેની પ્રેક્ટિસ કરો છો, તો તે શરીરને ઠંડુ રાખવામાં મદદ કરશે.
તે જૈવિક ઊર્જા અને તાપમાનના નિયમન સાથે સંકળાયેલા મહત્વપૂર્ણ મગજના કેન્દ્રોને અસર કરે છે. શીતલી પ્રાણાયામ માનસિક અને ભાવનાત્મક ઉત્તેજનાને શાંત કરે છે, અને આખા શરીરમાં પ્રાણના પ્રવાહને વધારે છે. તે સ્નાયુઓને આરામ આપે છે.
શીતલી પ્રાણાયામ કરવાની સાચી રીત:
સૌપ્રથમ આરામદાયક મુદ્રામાં બેસો, અને આંખો બંધ કરો. હવે બંને હાથને ઘૂંટણ પર જ્ઞાનમુદ્રા અથવા અંજલિ મુદ્રામાં મૂકો. જીભની બંને બાજુ વાળીને નળીનો આકાર બનાવો. નળી આકારની જીભ વડે શ્વાસ અંદર ખેંચો અને ફેફસાંને તમારી ક્ષમતા પરિપૂર્ણ કરતી હવાથી ભરી દો અને મોઢું બંધ કરો.
જ્યાં સુધી તમે તમારા શ્વાસને અંદરથી રોકી શકો ત્યાં સુધી તમારા શ્વાસને રોકી રાખો. અને આ પછી જલંધર બોન્ડ મુક્ત કરો અને ધીમે ધીમે નાક દ્વારા શ્વાસને મુક્ત કરો. આ પહેલું ચક્ર હતું. ધ્યાન રાખો કે આ જ રીતે તમે શરૂઆતમાં 8થી 10 વાર કરો અને પછી ધીમે ધીમે રોજ 15થી 20 મિનિટ કરો.
શીતલી પ્રાણાયામ કોણે ન કરવું?
જે લોકોને લો બ્લડપ્રેશરની બિમારી છે. ઉપરાતં અસ્થમાં અને શરદી- ખાસી જેવી સમસ્યા છે તેવા લોકોએ આ પ્રાણાયામ ન કરવા જોઈએ