મસૂરનો ઉપયોગ દાળના રૂપમાં સવારે દરેક જગ્યાએ કરવામાં આવે છે. મસૂરમાં કેલ્શિયમ, ફોસ્ફરસ, આયરન, સોડીયમ, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ, સલ્ફર, ક્લોરીન, આયોડીન, એલ્યુમીનીયમ, કોપર, જીંક, પ્રોટીન, કાર્બોહાઈડ્રેટ અને વિટામીન ‘ડી’ વગેરે તત્વ મળી આવે છે.
મસૂરની દાળની પ્રકૃતિ ગરમ, શુષ્ક, રક્તવર્ધક અને લોહીમાં ઘાટાપણું લાવનારી હોય છે. આ દાળ ખાવાથી ખુબ શક્તિ મળે છે. ઝાળા, બહુમૂત્ર, પ્રદર, કબજિયાત અને અનિયમિત પાચનક્રિયામાં મસૂરની દાળનું સેવન લાભદાયક હોય છે. સોંદર્યના હિસાબે પણ આ દાળ ખુબ ઉપયોગી છે.
મસૂરની દાળને બાળીને, તેની રાખ બનાવી લો, આ રાખને દાંતો ઉપર ઘસવાથી દાંતના તમામ રોગો દુર થાય છે. મસૂરના લોટમાં ઘી અને દૂધ ભેળવીને, સાત દિવસ સુધી ચહેરા ઉપર લેપ કરવાથી કરચલી દુર થાય છે. મસૂરના પાંદડાની રાબ બનાવીને કોગળા કરવાથી ગળાનો સોજો અને દુ:ખાવામાં ફાયદો થાય છે. મસૂરની દાળનું સૂપ બનાવીને પીવાથી આંતરડાને લગતા રોગોમાં ફાયદો થાય છે.
ચહેરાના ડાઘ-ધબ્બા દુર કરવા માટે મસૂરની દાળ અને પીપળાના ઝાડના કુણા પાંદડા વાટીને લેપ કરો. ચહેરા ઉપર ડાઘ ધબ્બા અને ખીલ થઇ જાય તો રાત્રે એક મુઠી મસૂરની દાળ થોડા પાણીમાં પલાળી દો, સવારે જયારે તે પાણી દાળ બધું શોષી લે છે. તેને વાટીને પેસ્ટ બનાવી લો. અને તેમાં થોડું દૂધ ભેળવીને તે પેસ્ટને બન્ને સમય ચહેરા ઉપર લગાવો અને પછી દસ કે પંદર મિનીટ પછી મોઢું સાદા પાણીથી ધોઈ લો. તેનાથી ચહેરાના બધા ડાઘ ધબ્બા ખીલ વગેરે થોડા જ દિવસોમાં દુર થઇ જશે અને ચહેરો ચમકી ઉઠશે.
મસૂરની રાખ બનાવીને, રાખમાં ભેંશનું દૂધ ભેળવીને સવારે ઘાવ ઉપર લગાવવાથી ઘાવ તરત ભરાઈ જાય છે. મસૂરની દાળના સેવનથી લોહીની વૃદ્ધી થાય છે. અને દુબળાપણું દુર થાય છે. જેમને નબળાઈ હોય કે લોહીની ખામી રહેતી હોય તેમણે મસૂરની દાળ એક સમય રોજ ખાવી જોઈએ. અને તેમાં એક ચમચી ગાયનું ઘી ભેળવી લો તો વહેલા નબળાઈ દુર થઇ જાય છે. મસૂરની દાળ ખાવાથી પાચનક્રિયા સારી થઈને પેટના તમામ રોગ દુર થઇ જાય છે.
શરીરમાં સ્નાયુઓ અને અવયવોની સમારકામ અને યોગ્ય કામગીરી માટે પ્રોટીન જરૂરી છે. લીલી મસૂર દાળ આ પરિસ્થિતિમાં એક શ્રેષ્ઠ સ્રોત છે. લીલી મસૂર શરીરને સ્નાયુઓની રચનાના યોગ્ય કાર્ય માટે જરૂરી બધા એમિનો જૂથ એસિડ્સના પૂરક સાથે શરીરને પ્રદાન કરી શકે છે.
મસૂર ની દાળ માં ડાયેટરી ફાઇબરની માત્રા ઘણી વધારે છે. આ કિસ્સામાં, લીલી દાળ, કઠોળ અને વટાણા જેવા દાંતમાં ઉચ્ચ પ્રમાણમાં ફાઇબર હોય છે. મસૂરમાં રહેલ ડાયટ ફાઇબર બ્લડ સુગર લેવલને નિયંત્રણમાં રાખવામાં ખૂબ મદદગાર સાબિત થાય છે. ડાયેટરી ફાઇબર દરને ધીમું કરે છે જેના આધારે ખાંડ લોહી દ્વારા શોષાય છે, ત્યાં સુગરનું સતત સ્તર જાળવી રાખે છે.તેનાથી ડાયાબિટિશ ના દર્દી ને રાહત મળે છે.
બ્લડ સુગરના સ્તરને સ્થિર કરવામાં મદદ કરે છે. લાલ મસૂરની દાળ માં આહાર ફાઇબરની માત્રા વધારે હોય છે, તેમાં ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ ઓછો હોય છે, અને નાના આંતરડાના ખોરાકમાંથી શોષણ દર ધીમું કરે છે. આ રીતે, રક્ત ખાંડમાં અચાનક અને અણધાર્યા વધારાને અટકાવવામાં આવે છે.
સ્વસ્થ આંખો અને દ્રષ્ટિમાં મદદ કરે છે. તે વિટામિન એ, સી અને ઇ સાથે ખનિજોથી સમૃદ્ધ છે. આ વિટામિન્સ સ્વસ્થ આંખો અને દ્રષ્ટિ માટે જરૂરી છે. લાલ મસૂરનું સેવન કરીને આંખોને મોતિયા અને સ્નાયુઓના ભંગાણ સામે સુરક્ષિત કરી શકો છો.
મોટાભાગના લોકો વજન ઘટાડવાના આહારમાં લાલ મસૂર એ એક આવશ્યક ભાગ છે. તેમાં તૃપ્તિની ભાવના બનાવવા માટે પર્યાપ્ત કાર્બોહાઈડ્રેટ હોય છે. અને ચરબીનું પ્રમાણ ખૂબ ઓછું હોય છે. તે માત્રામાં ફાઇબર સાથે પાચનને ધીમું કરે છે, અને પ્રોટીનની માત્રા સાથે જરૂરી પ્રોટીન પ્રદાન કરે છે. લાલ મસૂરનો સૂપનો બાઉલ, બધા આવશ્યક વિટામિન્સ, પ્રોટીન અને અન્ય પોષક તત્ત્વોની પૂરતી માત્રા પૂરી પાડે છે. આ ખોરાક સાથે ભોજન અથવા નાસ્તા, દહીં અને અન્ય પ્રકાશ ભોજન સાથે, સ્લિમિંગ પ્રક્રિયાને નોંધપાત્ર રીતે વેગ આપી શકે છે.
દાંત અને હાડકાંને પોષણ આપે છે. દાળમાં કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ અને અન્ય વિટામિન્સ અને ખનિજો સમૃદ્ધ છે. જે તંદુરસ્ત દાંત અને હાડકાં માટે જરૂરી છે. નિયમિત વપરાશ વધુ અસરકારક છે.
મસૂર દ્રાવ્ય ફાઈબરના ઉચ્ચ સ્તરને કારણે લોહીમાં ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. તે તંદુરસ્ત કદમાં કોલેસ્ટરોલનું સ્તર ઘટાડવા બદલ ધમનીઓને સ્વચ્છ રાખીને હૃદય રોગ અને સ્ટ્રોકનું જોખમ પણ ઘટાડી શકે છે.