કાકજંઘા જંગલોમાં જોવા મળે છે ઘણા વિદ્વાનો કાકજંઘા, કાકનાસા અને કાકમાચીને સમાન માને છે, પરંતુ આ ત્રણ છોડ એકદમ અલગ છે. આયુર્વેદમાં કાકજંઘ નામના બે છોડ નું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અસલ કાકાજંઘા પ્લાન્ટ 0.9 થી ૧.૨ મીટર ઊંચા હોય છે. તેનો છોડ શાખા-શાખા સાથે સીધો અને રુવાંટીવાળો હોય છે. તેની શાખાઓ જાડા અને ગાંઠ વાળી અને કેટલાક અંતરે હોય છે. કાકજંઘા એ તીક્ષ્ણ, કટુ, નાનું, કફ પિત્ત નાશક અને વર્ણપ્રસાદ છે. તે તાવ, ઘા, ખંજવાળ, ઝેર, પેટ નો કીડો, બહેરાશ, રક્ત-ખામી અને રક્તપિત્ત સહિત ટાઇફોઇડ મટાડે છે.
માથાનો દુખાવો એ એક સામાન્ય રોગ છે, અને તે કોઈને પણ થઇ શકે છે. આ માટે કાકજંઘા ના મૂળને પાણીમાં ઉકાળો. તેને વરાળનો નાસ લેવાથી માથાનો દુખાવો મટે છે. કાકજંઘા ની પંચાત ને તેલમાં પકવવું અને પછી તેને ગાળી લેવું. આના 1-2 ટીપાં કાનમાં નાંખો. તે બહેરાશની સમસ્યામાં લાભ પ્રદાન કરે છે.
દાંતમાં જંતુઓ ખૂબ જ સામાન્ય રોગ છે. બાળકો અને વૃદ્ધ લોકો બંને આ રોગથી પરેશાન થઈ શકે છે. આ માટે કાકજંઘા નું મૂળ દાંત વડે ચાવવું. તેનાથી દાંતના કીડા મરી જાય છે. ઘણા લોકોને અપચાની સમસ્યાથી પરેશાન છે. આ સમસ્યામાં, કાકજંઘાના ઔષધીય ગુણધર્મોને લીધે લાભ મળી શકે છે. 1-2 ગ્રામ કાકજંઘા પાવડર ખાવાથી અપચો મટે છે.
જો પેટમાં કીડા હોય તો કાકજંઘા ના સેવનથી તમને ફાયદો થઈ શકે છે. કાકજંઘા ના મૂળનો ઉકાળો બનાવો. 10-10 મિલીલીટરનો ઉકાળો પીવાથી પેટના કીડા મરી જાય છે. ઘરેલુ ઉપચારથી ઝાડાથી પીડાતા લોકો ઝાડા રોકી શકે છે. 1-3 ગ્રામ કાકજંઘા ના ચૂર્ણ ને ખાવાથી ઝાડાથી બચી શકાય છે.
ચોખાની વાનગી સાથે 1-3 ગ્રામ કાકજંઘા ના મૂળનું ચૂર્ણ ખાઓ. તે લ્યુકોરિયા અને ખંજવાળ માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે. 500 મિલિગ્રામ લોધરા પાવડર અને મધ 5 મિલી કાકજંઘા મૂળના રસ સાથે પીવો. તે લ્યુકોરિયા માં ફાયદા પૂરો પાડે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓને કાકજંઘાનો ઉપયોગ કરવાથી ઘણો ફાયદો થાય છે. સગર્ભા સ્ત્રીઓએ તેમની કમર પર કાકજંઘા નું મૂળ બાંધવું જોઈએ. આ સરળતાથી ડિલિવરી કરવામાં મદદ કરે છે. કાકજંઘાથી બનેલી દવાઓથી ફાઈલરીઆસિસના રોગોમાં ફાયદાકારક છે.કાકજંઘા નો મૂળના 5-10 મિલી ઉકાળો પીવાથી શરીરને ફાયદો થાય છે.
ઘા માં કાકજંઘા ના પાંદડા અથવા મૂળની પેસ્ટ ત્રણ દિવસ માટે લગાવો. આ પેસ્ટથી ઘા જલ્દીથી સારો થઈ જાય છે. તે ઘાને મટાડે છે અને પીડા મટાડે છે. ખંજવાળ જેવી ત્વચાની વિકૃતિઓ પણ તેના ઉપયોગથી મટે છે. કપાસના પાન, કાકજંઘાનું મૂળ અને તેના બીજ સમાન પ્રમાણમાં લો. તેના બારીક પાવડરને છાશ સાથે ભેળવીને પીવાથી રક્તપિત્ત ખૂબ ફાયદાકારક છે. જો અનિદ્રાથી પરેશાન છો, તો કાકજંઘાનો ઉપયોગ ફાયદાકારક છે. માથાની નીચે કાકાજંઘાનું મૂળ મૂકો અને સૂઈ જાઓ. તે સારી રીતે સૂવામાં મદદ કરે છે.
1- 2 ગ્રામ કાકજંઘાના મૂળના પાવડરને દૂધ સાથે પીવો. તે ટીબી રોગને કારણે તાવ સહિતના અન્ય પ્રકારનાં તાવમાં રાહત આપે છે. દર્દીના હાથ પર લાલ દોરા વડે કાકજંઘાનું મૂળ બાંધવાથી એક દિવસનો તાવ મટે છે. ચોખાની વાનગીમાં કાકજંઘાના મૂળને 1-2 ગ્રામ ભેળવો અને પછી તેમ મધ મેળવીને પીવો. તે સાપના ડંખને લીધે થતી બળતરા,પીડા વગેરેને મટાડે છે.
જો લોહીમાં ગડબડ આવે છે. જો લોહીમાં કોઈ અવ્યવસ્થા હોય તો કાકજંઘાનો ઉકાળો બનાવીને પીવો. તે લોહીની ગંદકીને શુદ્ધ કરે છે. જો કોઈ કીડો કાનમાં ગયો હોય, તો તમારે કાકાજંઘના પાંદડામાંથી બનાવેલા રસના થોડા ટીપાંને તમારા કાનમાં નાખવા થી રાહત મળશે.
જો કોઈ ઝેરી જીવાત શરીરમાં ડંખ્યો હોય અથવા કરડ્યો હોય, તો તમારે કાકાજંઘની પેસ્ટને લોખંડના છરી પર ઘસવી જોઈએ અને જંતુએ ડંખ માર્યો હોય ત્યાં મુકવું જોઈએ. જો તમને કોઈ પણ પ્રકારની એલર્જી હોય તો, દિવસમાં બે વાર 10 ગ્રામ કાકજંઘાનો રસ પાણી અથવા મધ સાથે પીવો. ‘એલર્જી’ સમાપ્ત થશે.
કાકજંઘાનાં મૂળને પાણીમાં ઉકાળો, એક ઉકાળો બનાવી તેને ગાળી લો અને ઠંડુ કરો. નિયમિત પાણી સાથે દિવસમાં બે વખત તે ઉકાળોનો એક ચમચી રસ લો. આ લોહીના વિકારનું કારણ બને છે અને લોહીને શુદ્ધ કરે છે અને ‘પિત્ત વિકાર’ વગેરેની ફરિયાદ નથી.
મિત્રો, આવીજ સ્વાસ્થ્ય અને આયુર્વેદ ઉપચાર વિશે માહિતી મેળવવા માટે નીચેનું લાઇક બટન દબાવી લાઈક કરો જેથી દરેક જીવન જરૂરી અને કામ ની માહિતી તમને દરરોજ મળી શકે છે, તમારો દિવસ સારો જાય, આભાર.