કોલેસ્ટરોલ એ મીણ અથવા ચરબી જેવું પદાર્થ છે જે યકૃત દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે. તે કોષ પટલ, વિટામિન ડી, પાચન અને ચોક્કસ હોર્મોન્સની રચના માટે મહત્વપૂર્ણ છે. કોલેસ્ટરોલ પાણીમાં ઓગળતું નથી, તેથી તે જાતે શરીરના અન્ય ભાગોમાં પહોંચી શકતું નથી.
લિપોપ્રોટીન કહેવાતા કણો કોલેસ્ટ્રોલને લોહીના પ્રવાહ દ્વારા શરીરના અન્ય ભાગોમાં પહોંચવામાં મદદ કરે છે. લિપોપ્રોટીનનાં બે મુખ્ય સ્વરૂપો છે. લો-ડેન્સિટી લિપોપ્રોટીન જેને “બેડ કોલેસ્ટરોલ” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ધમનીઓમાં એકઠા થઈ શકે છે અને હાર્ટ એટેક અથવા સ્ટ્રોક જેવી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
હાઇ-ડેન્સિટી લિપોપ્રોટીન જેને ક્યારેક “સારા કોલેસ્ટરોલ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે એલડીએલ કોલેસ્ટરોલને યકૃતમાં પરત કરવામાં મદદ કરે છે. વધારે માત્રામાં ચરબીવાળા ખોરાકનું સેવન કરવાથી તમારા લોહીમાં એલડીએલ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર વધે છે. તેને હાઇ કોલેસ્ટરોલ, હાઇપરકોલેસ્ટેરોલિયા અથવા હાઈપરલિપિડેમિયા કહેવામાં આવે છે.
જ્યારે એલડીએલ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર ખૂબ ઉચું હોય છે અથવા એચડીએલ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર ખૂબ ઓછું હોય છે, ત્યારે રક્ત વાહિનીઓમાં ચરબીનું થર શરૂ થાય છે. આ કોગ્યુલેશન તમારી ધમનીઓ દ્વારા પૂરતા રક્ત પ્રવાહને મુશ્કેલ બનાવે છે. મોટી ઉંમર ના લોકોમાં કોલેસ્ટ્રોલ વધારે હોઈ શકે છે. હાઇ કોલેસ્ટ્રોલ એ જોખમકારક પરિબળોમાંનું એક છે જે હાર્ટ એટેક, સ્ટ્રોક, એથરોસ્ક્લેરોસિસ અને પેરિફેરલ ધમની ના રોગનું કારણ બની શકે છે.
હાઈ કોલેસ્ટરોલ એ અન્ય રોગો માટેનું જોખમ પરિબળ છે અને તેમાં કોઈ લક્ષણો નથી. જો કે, નિયમિત રક્ત પરીક્ષણો લોહીમાં કોલેસ્ટરોલના વધેલા સ્તરને શોધી શકે છે. 20 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના બધા લોકોએ દર 5 વર્ષે ઓછામાં ઓછું એકવાર તેમના બ્લડ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર તપાસવું જોઈએ. કોલેસ્ટરોલના સ્તરને માપવા માટે રક્ત પરીક્ષણ, લિપોપ્રોટીન પ્રોફાઇલ કહેવું શ્રેષ્ઠ છે.
મેથીદાણાને ઘણા પ્રકારની બીમારીઓથી બચવા માટે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેના ઉપયોગથી હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને પણ ઓછું કરી શકાય છે. મેથીના બીજ વિટામીન ઈ થી ભરપુર હોય છે અને તેમાં એંટી-ઈમ્ફ્લેમેટરી અને એંટીઓક્સીડેંટ ગુણ હોય છે.
હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ ઓછું કરવા માટે લસણ ઘણું જ સારો ઘરેલું ઉપાય છે, લસણ એક પ્રકારનું ખાવા યોગ્ય પદાર્થ હોય છે. તે પોતાની સુગંધ અને સ્વાદને કારણે જ ઓળખાય છે. લસણનો ઉપયોગ હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને ઓછું કરવા માટે પણ કરવામાં આવે છે. તેમાં સૌથી વધુ પ્રમાણમાં જે યોગિક મળી આવે છે તે છે એલીસીન જે સૌથી વધુ તાજા લસણમાં જ મળી આવે છે.
કેટલાક રોગો હાઈપોથાઇરોડિઝમ, લાંબા સમયથી ચાલતા કિડની રોગ અને કેટલાક પ્રકારના યકૃતના રોગો જેવા ઉચ્ચ કોલેસ્ટરોલનું જોખમ વધારે છે. જો તમારા પરિવારના સભ્યોમાં કોલેસ્ટ્રોલ વધારે હોય અથવા હોય તો તમારી પાસે પણ હોઈ શકે છે.
ધૂમ્રપાનથી એલડીએલ (ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) વધી શકે છે.કેટલીક દવાઓ એલડીએલ (ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) નું સ્તર પણ વધારી શકે છે. આ દવાઓમાં થિઆઝાઇડ મૂત્રવર્ધક પદાર્થ, બીટા-બ્લોકર, એસ્ટ્રોજન અને કોર્ટીકોસ્ટેરોઇડ્સ શામેલ છે. ઉચ્ચ કોલેસ્ટરોલ નિવારણ માટે વધારે વજન ઓછું કરો અને સ્વસ્થ વજન જાળવો, ધૂમ્રપાન છોડો,અઠવાડિયાના મોટાભાગના દિવસોમાં ઓછામાં ઓછી 30 મિનિટ સુધી કસરત કરો, જો તમે આલ્કોહોલ પીતા હોવ તો, તેને મધ્યસ્થ રીતે પીવો.
આંબળા હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને ઓછું કરવા માટે એક સચોટ ઘરેલું નુસખો છે. ઊંચા કોલેસ્ટ્રોલને ઓછું કરવા માટે જે તેમાં સૌથી જરૂરી પોષક તત્વ છે. તે છે વિટામીન સી, તે ઉપરાંત તેમાં ઘણા પ્રકારના ખનીજ, અમીનો એસીડ અને ફેનોલીક યોગીસ પણ મળી આવે છે. જે હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. ભારતીય રીસર્ચમાં એ જાણવા મળ્યું છે કે આંબળા ખાવાથી ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ શરીરમાં ઝડપથી નથી બનતું અને તે હાઈ કોલેસ્ટ્રોલથી થતી ગંભીર બીમારીઓ. જેવી કે હુમલો, આઘાત થવાની શક્યતાને ઓછી કરે છે.
તમે જે રીતે તમારું જોખમ ઘટાડશો તે તેના પર નિર્ભર રહેશે કે હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોકનું તમારું જોખમ કેટલું ઉચું છે. સંપૂર્ણ ચરબીયુક્ત ડેરી ઉત્પાદનો તમારા કુલ કોલેસ્ટરોલને પણ વધારી શકે છે.
ત્રીસ અથવા તેથી વધુનું બોડી માસ ઇન્ડેક્સ રાખવાથી તમારું હાઇ કોલેસ્ટ્રોલનું જોખમ વધે છે. કસરત કરવાથી તમારું એચડીએલ અથવા “સારું” કોલેસ્ટરોલ વધે છે અને એલડીએલ બનાવતા કણોનું કદ વધે છે, તેને ઓછું નુકસાનકારક બનાવે છે.
ધૂમ્રપાન કરવું તમારી રક્ત વાહિનીઓની દિવાલોને નુકસાન પહોંચાડે છે, તેમાં ચરબી ની સંભાવનાઓ વધે છે. ધૂમ્રપાન કરવાથી તમારા એચડીએલ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર પણ ઘટાડી શકાય છે. હાઈ બ્લડ શુગર તમારા એલડીએલ કોલેસ્ટરોલનું સ્તર વધે છે અને એચડીએલ કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર ઘટાડે છે. તે તમારી ધમનીઓના સ્તરને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે.
હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને ઓછું કરવા માટે ઘરેલું નુસખા ઉપરાંત નિયમિત રીતે કસરત કરવી પણ ઘણી જરૂરી હોય છે. કેમ કે કોઈપણ પ્રકારની કોઈ શારીરિક કામગીરીઓ ન કરવાથી પણ હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ થવાની શક્યતા વધી જાય છે, એટલા માટે અમે તમને થોડી સરળ એવી કસરત વિષે જણાવીશું. જે કરવાથી પણ તમે તમારા શરીરને સ્વસ્થ અને નીરોગી રાખી શકો છો અને ઊંચા કોલેસ્ટ્રોલના જોખમથી બચી શકો છો.